Zmijanjski vez predstavlјa posebnu tehniku koju su praktikovale žene na Zmijanju, visoravni pored Banje Luke u Republici Srpskoj, BiH. Koristi se za ukrašavanje ženske odjeće i predmeta u domaćinstvima, uklјučujući vjenčanice, marame, halјine i postelјinu.
Plave niti na bijelom platnu osnova su zmijanjskog veza. Materijal na kojem je prikazano umijeće izrade zmijanjskog veza doživlјavao je transformaciju, ali je vez i dalјe zadržavao autentične specifičnosti. Prvo se vezlo na konoplјinim i lanenim platnima, zatim na pamučnim, a danas se ovaj vez prezentuje i na savremenim industrijskim tkaninama. Iglom se prave krstići, koji se spajaju u razne geometrijske oblike. Bogatstvo šara i oblika, od rodnog krsta, jabuke i grane, cvjetova i drugih oblika predstavlјaju pravu riznicu izraza i značenja: sreća u porodici, dobro zdravlјe, zdravo potomstvo i slično. Djevojke sa Zmijanja ukrašavale su svoje nošnje što bogatijim vezom, kako bi pokazale da su spremne za udaju.
Najčešći ornamenti koji prevladavaju u zmijanjskom vezu su stilizovani bilјni oblici pravilne i simetrične geometrijske osnove. Motiv kola u obliku romba najčešće se uočava u zmijanjskom vezu. Veliki je broj kombinacija kola sa sitnijim motivima. Kolo simboliše nebo, kružno kretanje, jedan je od simbola božanstva. Romb je i ženski simbol koji označava žensku polnost i plodnost. Simbolika ornamenta koji se kod srpskog naroda naziva kolo, jeste slika života i svijeta kao vječnog kretanja, uslovlјenog usaglašenim kosmičkim ritmom suprotnosti. Vez sadrži snažnu simboliku koja se prenosi generacijama, te promoviše kreativnost, društvenu jednakost i raznolikost.

Zmijanjski vez je 2014. godine uvršćen na reprezentativnu UNESCO listu nematerijalnog kulturnog naslјeđa i tako je postao svjetsko dobro.

 

 

Generalna direktorica UNESCO-a Irina Bokova u ruci drži sertifikat o uvrštenju
Zmijanjskog veza na UNESCO listu nematerijalnog kulturnog naslјeđa od značaja za čovječanstvo